Drzewko oliwne nieodłącznie kojarzy się z kulturą krajów śródziemnomorskich. Jest uważane za święte, będące źródłem błogosławieństwa i symbolem pokoju. Mojżesz powiedział Izraelitom, że Kanaan to „ziemia drzewa oliwek” Pwt 18,8. Drzewo oliwne pojawia się w Biblii ponad pięćdziesiąt razy. Warto pamiętać, że gałązka oliwna zwiastowała koniec Noemu koniec potopu. Według tradycji gołębica wypuszczona z Arki Noego powróciła, niosąc gałązkę oliwną z góry Ararat-symbol pokoju między Bogiem a ludźmi.
W Ewangelii świętego Mateusza możemy przeczytać przypowieść o pannach roztropnych i nierozsądnych. Przyjrzyjmy się bliżej treści tej pięknej paraboli. Dziesięć panien wzięło swoje lampy i wyszło na spotkanie pana młodego. Pięć z nich zapomniało oliwy, myśląc, że wystarczy im ta, którą mają. Gdy mężczyzna się spóźniał, wszystkie zasnęły. Jednak o północy usłyszały, że pan młody się zbliża i należy wyjść mu na spotkanie. Wtedy panny nieroztropne zwróciły się do rozsądnych, żeby pożyczyły im oliwy, bo gasły im lampy. Roztropne odpowiedziały, że : Mogłoby i nam i wam nie wystarczyć. Idźcie raczej do sprzedających i kupcie sobie. Kiedy panny nieroztropne udały się w drogę, nadszedł pan młody i podczas ich nieobecności drzwi na ucztę weselną zostały zamknięte. Dziewczęta prosiły: Panie, panie, otwórz nam, lecz nie zostały wpuszczone. Jakie przesłanie wynika z tej przypowieści i jakie znaczenie ma tutaj oliwa? Można wywnioskować, że nie wiadomo, kiedy Pan powoła człowieka do siebie, warto zatem być zawsze gotowym. Oliwa jest zatem symbolem przygotowania się do spotkania z Bogiem, elementem drogi, wypełnianiem przykazań, bowiem jak mówi Biblia: Czuwajcie więc, bo nie znacie dnia ani godziny.
Symbolikę oliwki wykorzystał również polski poeta Jan Kochanowski. W Trenie V pisze: Jako oliwka mała pod wysokim sadem, zestawiając postać córki Orszulki z nieprzyjaznym światem. Jak pamiętamy w cyklu dziewiętnastu trenów, które powstały po stracie dziecka, autor mierzy się z bólem i cierpieniem, rozważa również swoją sytuację egzystencjalną i weryfikuje wcześniejsze renesansowe ideały. Oliwka jest zatem symbolem życia, które zostało zabrane, dlatego występuje tutaj przymiotnik mała. W dalszej części trenu Kochanowski pisze: Jeszcze ani gałązek, ani listków rodząc, podkreślając przedwczesne odejście ukochanego dziecka. W pierwszej części utworu, w której podmiot liryczny opowiada o oliwce, można odnieść to do symboliki biblijnej. Motyw siewcy, ogrodnika jest obecny w Piśmie Świętym, a drzewa oliwne są częścią biblijnego krajobrazu. Kochanowski, nie zgadzając się na śmierć dziecka, kreuje obraz jakby drzewko życia Orszulki zostało wyrwane przypadkiem. Pisze o tym: Uprzątając, sadownik podciął skwapliwy. Zatem autor zarzuca Bogu, że działa w sposób pochopny i nieprzemyślany. Śmierć Orszulki była niewytłumaczalnym przekreśleniem naturalnej kolei rzeczy. Życie dziewczynki zostało przerwane, kiedy była dopiro szczupłym prątkiem. W Trenie V zaznacza się wyraźny kryzys światopoglądowy autora, jednak Orszula zyskała nieśmiertelność dzięki poezji swego ojca.
Motyw drzew oliwnych pojawia się nie tylko w Biblii czy literaturze renesansowej, ale również w literaturze współczesnej. Przykładem są książki Carol Drinkwater, irlandzkiej autorki, która w powieściach ,,Oliwkowa farma’ , ,,Oliwkowe drzewo”, ,,Oliwkowy szlak”, ,,Powrót na oliwkową farmę” opowiada o miłości dwójki ludzi na francuskiej prowincji. Carol i Michael postanawiają osiedlić się w Prowansji i odnajdują opuszczoną farmę o nazwie Appassionata. Od pierwszej chwili czują, że to ich kawałek raju. Tak jak oliwki stopniowo zmieniają barwę z soczyście zielonej na czarną, tak czytelnicy wchodzą w ten śródziemnomorski świat, poznając miejscowe zwyczaje, francuską kuchnię, towarzysząc bohaterom w pierwszym zbiorze oliwek z ich własnego gospodarstwa. Perypetie rodzinne, podróże w poszukiwaniu najlepszych drzewek oliwnych, problemy współczesnego świata tworzą cykl pełen liryzmu i humoru, który warto przeczytać. Szczególnie
zainteresuje tych, którzy marzą o takiej farmie czy to we Francji czy we Włoszech. Warto wspomnieć, że ,,Oliwna seria” sprzedała się w ilości 250 tysięcy egzemplarzy, a UNESCO zaprosiło autorkę do zespołu ekspertów, którzy pracują nad stworzeniem Szlaku Oliwnego Dziedzictwa w basenie Morza Śródziemnego.
Tak więc widać, iż oliwki i drzewa oliwne mają bardzo rozbudowaną symbolikę wykorzystywaną przez autorów od czasów starożytnych. To nie tylko symbol pokoju, błogosławieństwa, radości, zgody, ale też zmiany, dojrzewania, nadziei czy oczekiwania na lepszą przyszłość. Czasami, choć niezwykle rzadko, może być też symbolem śmierci, jak w przypadku wspomnianego trenu V Jana Kochanowskiego, w którym drzewko oliwne skojarzyło się poecie z przedwcześnie zmarłą córką.